Visionair no. 56 staat ook deze keer weer keer vol met informatie en nieuws over de biologie en het beheer van vissen. Zo lees je over de Vismigratierivier Afsluitdijk, hightec e-DNA onderzoek, benoeming van Tom Buijse als hoogleraar zoetwatervisecologie, paaimigratie van de zeeprik, herstel van de riviertrekvis barbeel, hoogleraar Gert Flik over pijnbeleving bij vissen en nog veel meer.
Nog geen week nadat het vorige
nummer van Visionair naar de drukker
was verstuurd, gooide Covid-19 roet
in het eten en werd de intelligente
lockdown ingesteld.
Nogal vervelend
omdat een behoorlijk deel van dat
nummer was gewijd aan het symposium
‘Nederland weer vol met vis’ –
dat op 16 april zou plaatsvinden – en
aan de World Fish Migration Day
(WFMD) die een maand later stond gepland.
Vis door de dijk: vismigratierivier Afsluitdijk: natuur-inclusieve passage tussen Wad en IJsselmeer
Natuurorganisaties, vissers en overheden werken samen aan een wereldwijd uniek concept op de Afsluitdijk: de Vismigratierivier. Door de permanente 'open' verbinding tussen de zoute Waddenzee en het zoete IJsselmeer kunnen verschillende trekvissoorten weer hun paai- en leefgebieden bereiken.
De inlaat van de vismigratierivier gaat dwars door de Afsluitdijk heen.
eDNA: game changer voor KRW-vismonitoring?
Sinds 2013 vindt in Nederland onderzoek plaats naar de toepassing van eDNA-metabarcoding voor de Kaderrichtlijn Water-vismonitoring. De resultaten zijn veelbelovend: deze hightech-methode detecteert meer soorten waarbij zelfd de eDNA-verhoudingen tussen aanwezige soorten onderling te meten zijn.
Grote vissoorten laten relatief weinig DNA-sporen in het water achter.
Nuchter kijken naar visbestanden; Tom Buijse benoemd tot bijzonder hoogleraar zoetwatervisecologie
Deltares-onderzoeker Tom Buijse is op 1 april benoemd tot buitengewoon hoogleraar zoetwaterecologie bij Wageningen University & Research. Deze nieuwe leerstoel is op initiatief van Sportvisserij Nederland tot stand gekomen en wordt gesteund door Deltares, STOWA en Rijkswaterstaat.
Tom Buijse wil als wetenschapper graag nuchter naar de effectiviteit van vistrappen en andere visgerichte maatregelen kijken.
Keienkussers op vrijersvoeten; Paaimigratie van de zeeprik
Een beetje een rare snuiter is het wel, de zeeprik, (Petromyzon marinus). Met zijn slangachtige uiterlijk, ronde bek en het ontbreken van schubben en vinnen doet hij niet eens visachtig aan. Wie zich echter verder verdiept in deze kaakloze bloedzuiger, wordt al snel gegrepen door zijn fascinerende levenswijze.
De zuigmond van de zeeprik is voorzien van puntige tanden die hij gebruikt om de flank van de gastheer te openen en daarmee toegang te krijgen tot bloed en weefsel.
Scherp gebeente jaagt vrees aan
Vissen zijn merkwaardige dieren, vanuit ons zoogdierenstandpunt gezien. Ze leven onder water en hebben schubben, kieuwen en scherpe graten. Dat wil zeggen de meeste vissen, want er zijn er ook die schubloos zijn, kraakbeen hebben of zich zwierig over het land verplaatsen.
Het zijn vooral graten die de mens angst aanjagen.
Olijfgroene torpedo's
Tussen 1945 en 1980 verdween de barbeel, Barbu barbus, bijna
uit het Nederlandse water. Alleen in de Grensmaas en de
Limburgse Roer handhaafden zich kleine restpopulaties.
Sinds het begin van de jaren negentig van de vorige eeuw gaat het met de barbeel weer beter en wordt hij steeds vaker in
rivieren als de Waal, Rijn en IJssel aangetroffen. Hoewel er
geen harde bewijzen voor zijn, lijkt het herstel van deze fraaie
riviertrekvis het gevolg van een betere waterkwaliteit en het
herstel van paai- en opgroeigebieden.
Barbelen vormen geen scholen maar wel vaak kleine groepen met individuen van dezelfde lengte.
Vissen in het verleden; Wat vissen in kunst ons kunnen vertellen
Naturalis en Leiden University Centre for the Arts in Society zijn een onderzoeksproject gestart om vissen op vroegmoderne schilderijen te determineren. Burgers helpen mee.
Uit diverse schilderen blijkt dat de karper vroeger een belangrijke consumptievis was. (Clara Peeters Visstilleven met een boeketje bloemen, ca. 1615)
Vissen zijn geen mensen; "Reacties van vissen zijn waarschijnlijk meer reflexmatig".
Dertig jaar wetenschappelijk onderzoek
heeft ons beeld van vis veel completer
gemaakt, zegt hoogleraar Gert Flik.
We snappen beter hoe stress ingrijpt in
het leven van vissen. Een gesprek over
onderzoek, pijnbeleving, omgang met
vis, de visstand en het ontspannen aan
de waterkant. “Zoals wij schadelijke
prikkels verwerken en interpreteren
als pijn – het is de vraag of vissen dat
überhaupt kunnen.”
Vissen zijn boeiende dieren die complex gedrag vertonen.
Zeeuwse vissen in beeld; Vissenatlas Zeeland beschrijft 177 vissoorten.
Hoewel vissen al decennialang een populaire diergroep vormen voor sportvissers, duikers en
andere natuurliefhebbers in Zeeland, ontbrak een atlas over de vele vissoorten die je in en langs
deze provincie kunt tegenkomen. Met het verschijnen van 'Vissen in Zeeland' – in mei van dit
jaar – is daar verandering in gekomen.
Gehoornde slijmvissen profiteren hoogstwaarschijnlijk van een opwarmend klimaat.
Tuna Wars; Verbeten strijd om de tonijn
Tien jaar geleden schreef journalist en onderzoeker Steven Adolf al eens een boek
over de blauwvintonijn. Nu ligt de opvolger Tuna Wars in de winkel. De strekking:
het gaat voorzichtig de goede kant op met de populatie, maar zoals de blauwvintonijn
al eeuwen geleden hele beschavingen kon bezighouden, zijn ook nu nog enorme
economische belangen met deze iconische vissoort gemoeid. Dat geldt voor alle
tonijnsoorten in de wereldzeeën.
Dankzij een duurzaam management gaat het iets beter met de blauwvintonijn.
Visvriendelijk beheer en onderhoud
In 2021 worden voor de KRW-planperiode 2022-2027 nieuwe stroomgebiedsplannen
en bijhorende maatregelenprogramma’s vastgesteld. In een serie van
drie artikelen geeft Sportvisserij Nederland haar visie op de komende planperiode.
In dit laatste artikel staat visvriendelijk beheer en onderhoud centraal.
Natuurvriendelijke oevers vormen een belangrijk opgroeigebied van vissen.
Abonnement
Visionair is een glossy magazine over biologie en beheer van vissen (www.invisionair.nl).
Een belangrijk deel van de artikelen wordt geschreven door visdeskundigen werkzaam bij universiteiten en onderzoeksinstellingen.
Naast de inhoud van de artikelen is er veel aandacht besteed aan de lay out, vooral de vaak prachtige foto's zullen de lezer nog dichter bij de ongrijpbare onderwaterwereld brengen.