Het Wereld Natuur Fonds en ARK Natuurontwikkeling zijn begonnen met een unieke proef om mosselbanken en oesterriffen in de Noordzee te laten terugkeren. Nabij de ingang van het Haringvliet zijn vandaag de eerste schelpdieren op de bodem geplaatst.
Illustratie: Jeroen Helmer, ARK Natuurontwikkeling
De mosselen en platte oesters moeten uitgroeien tot een groot veld dat een paradijs vormt voor vissen, haaien, trekvogels en zeezoogdieren, zoals bruinvissen en zeehonden. Vroeger was eenvijfde van de Noordzeebodem bedekt met schelpenbanken, maar door visserij, ziektes en vervuiling zijn die vrijwel verdwenen.
Het is de eerste keer dat op de Noordzee in de praktijk wordt bekeken hoe de oorspronkelijke mosselbanken en oesterriffen kunnen worden hersteld. De proeven worden aan de zeezijde van het Haringvliet en het Grevelingenmeer uitgevoerd. Ter hoogte van het Grevelingenmeer is bij de zoektocht naar proeflocaties een veld platte oesters ontdekt op een plek waar geen verstoring is en oesters in alle rust kunnen groeien. Het is voor zover bekend de enige plek in de Noordzee waar de oorspronkelijke platte oester weer voorkomt. De bijzondere vondst laat zien dat de natuurlijke omstandigheden er geschikt zijn om te leren hoe oesters groeien en zich voortplanten.
Natuurgebied
Herstel van mossel- en oesterbanken voor de kust is een belangrijk om het leven onder water weer te laten floreren. Schelpdieren filteren het zeewater, vormen een rust- en paaigebied voor vissen als schol, kabeljauw en zeebaars en trekken zeezoogdieren aan, zoals bruinvissen en zeehonden. Haaien, roggen en ook sepia (een inktvis) kunnen er hun eieren op af zetten. De harde ondergrond vormt ook een plek waar bijvoorbeeld dodemansduim, een zacht koraal, zich op kan vestigen. Daarnaast trekken de vele kleine visjes en garnalen allerlei vogels aan. De zeldzame zwarte zee-eend eet bijvoorbeeld graag jonge mosselen.
,,Een Noordzee vol enorme kabeljauwen, haaien, roggen en rijk bodemleven, we kunnen het ons niet herinneren’’, aldus Johan van de Gronden, directeur van het Wereld Natuur Fonds. ,,Maar als we echt kiezen voor natuurbescherming op de zee kunnen we die rijkdom terugkrijgen. Met het herstel mosselbanken en oesterriffen leggen we een bodem voor een gezonde Noordzee.’’
Resultaten
De tewaterlating van de mosselen en platte oesters voor de kust van de Zuid-Hollandse eilanden is een eerste proef. De resultaten leiden tot nieuwe proeven met zo nodig een andere opzet en op mogelijk andere locaties voor de kust van de Zuid-Hollandse en Zeeuwse eilanden. In 2018 moet er genoeg kennis en ervaring zijn opgedaan om elders in de Noordzee mosselbanken en oesterriffen te herstellen.
Voor de proef worden inheemse, lokaal geoogste mosselen en oesters gebruikt. De schelpdieren zijn onderzocht en blijken vrij van ziektes en schadelijke exoten, zoals de oesterboorder. ,,De kennis die we opdoen in dit project is van cruciaal belang voor het herstel van schelpdierbanken in de Noordzee. Het wordt een enorme uitdaging om op een kale zeebodem mosselen en platte oesters het juiste zetje te geven om weer op eigen kracht te leven banken en riffen te vormen. Dankzij het Droomfondsproject Haringvliet hebben we nu de kans om dit te realiseren.’’, aldus Karel van den Wijngaard, projectleider bij ARK Natuurontwikkeling.
Droomfondsproject Haringvliet
Het project Schelpdierbanken is onderdeel van het
Droomfondsproject Haringvliet. Daarbij werken zes organisaties, waaronder WNF en ARK, met steun van de Nationale Postcode Loterij samen om het stroomgebied van het afgesloten Haringvliet weer tot leven wekken. Pal onder Rotterdam ontwikkelen zij op de grens van rivier en zee een uniek natuurgebied en toeristische trekpleister waar iconische dieren als de zeearend, steur, bruinvis en witsnuitdolfijn zich kunnen vestigen.
Naast WNF en ARK Natuurontwikkeling zijn meer organisaties betrokken bij het project Herstel Schelpdierbanken. De ministeries van Economische Zaken en van Infrastructuur en Milieu, het Havenbedrijf Rotterdam en de Nationale Postcode Loterij steunen de proeven financieel. Het Ministerie van Infrastructuur en Milieu zoekt, in samenwerking met Rijkswaterstaat, naar mogelijkheden voor een financiële bijdrage. De terugkeer van oesterbanken in de Noordzee is inmiddels ook kabinetsbeleid, zoals geformuleerd in de Nederlandse invulling van de EU Kaderrichtlijn Mariene Strategie.