De Linge stond lange tijd niet bekend als een geschikte habitat voor de barbeel. Zo ontbreken de grindbedden die een barbeelrivier kenmerken en telt deze deels kunstmatige rivier in de Betuwe flink wat stuwen en sluizen. Toch zit de barbeel in de Linge de laatste jaren in de lift – zowel letterlijk als figuurlijk.
Waar de barbeel volgens de monitoringen twintig jaar lang niet in de Linge voorkwam, wordt deze vissoort hier nu al sinds een jaar of vier weer waargenomen. In 2020 verscheen het eerste exemplaar van Barbus barbus voor de camera van een Vislift (een zelfdenkende vispassage, daarover later meer).
Dat was duidelijk geen toevalstreffer, want inmiddels zijn er verdeeld over de zeven Visliften in de Linge al duizenden barbelen gezien. De eerste jaren zwommen er enkel volwassen exemplaren van 50 tot 60 centimeter door de liften, maar vanaf 2022 werden er ook hele kleine barbeeltjes (lengte: 8 tot 11 cm) gespot. Dit lijkt te duiden op voortplanting, maar om daar helemaal zeker van te zijn is nader onderzoek nodig.
Slimme wenteltrap: Visliften verbeteren vismigratie in de Linge
De komst van de barbeel hangt samen met de plaatsing van zeven Visliften in de Linge tussen 2018 en 2023. De Vislift zorgt ervoor dat obstakels voor vismigratie zowel stroomop- als stroomafwaarts passeerbaar worden gemaakt. Elke vis die aan komt zwemmen gaat eerst een soort rustkamer in.
Daar wordt hij gefilmd en met behulp van kunstmatige intelligentie herkent het systeem de soort. Vervolgens wordt de stroomsnelheid van het water in de vispassage – met de vorm van een soort wenteltrap – automatisch aangepast aan de wensen van de vis. Een barbeel heeft bijvoorbeeld graag wat meer stroming dan een bittervoorn. Zo heeft elke vis de beste mogelijkheden om te migreren. Alle data van de ‘passanten’ worden ook gelogd en opgeslagen in een dataset.
Heen en weer: migratiepatronen van de barbeel in de Linge
Het is nog niet zeker of de barbelen in de Linge – die loopt van Doornenburg tot aan Gorinchem – afkomstig zijn van de Boven Merwede of van het Pannerdensch Kanaal; al is de laatstgenoemde optie het meest voor de hand liggend. Wel is er een duidelijk patroon zichtbaar in de jaarlijkse migratie van de barbeel door de Linge.
In het voorjaar (meestal in juni) zwemmen de barbelen eerst langs de Vislift bij Geldermalsen, om daarna steeds verder stroomopwaarts voor de camera’s van de andere liften te verschijnen – helemaal tot in Doornenburg. In het najaar laten de barbelen zich in tegenovergestelde richting stroomafwaarts afzakken. Dit najaar legt waterschap Rivierenland bij het begin van de Linge een extra Vislift aan. Hierdoor wordt de toegang naar de Linge voor onder meer barbelen vanuit het Pannerdensch Kanaal sterk verbeterd.