Wist je dat - paaiknobbels

De merkwaardige witte knobbeltjes doen wellicht denken aan een schimmelziekte of een andere infectie, maar zijn zeker geen ziekteverschijnselen. Dit zijn paaiknobbels. Deze komen bij een grote verscheidenheid aan vissoorten van verschillende families voor. 

Zo vertonen bijvoorbeeld de brasem, spiering, elrits, kleine modderkruiper en het bermpje paaiuitslag. Met name onder karperachtigen vormen veel vissoorten paaiknobbels in opmaat naar het voorjaar.

In de (late) winter maakt het lichaam van de vis een extra hoeveelheid hormonen aan. Door de inwerking hiervan, nemen op sommige plaatsen de huidcellen sterk in omvang toe. Deze cellen produceren in versnelde mate keratine (hoornstof).

Dit heeft tot gevolg dat de aan de oppervlakte gelegen cellen afsterven, waarna deze volledig verhoornen. Dit zie je uiteindelijk terug in de vorm van talrijke heuveltjes van levende cellen, die zijn afgedekt met een kapje van hoorn (paaiknobbels).

De mate waarin en op welke plaatsen een vis paaiuitslag heeft, varieert van soort tot soort. Doorgaans hebben mannetjes meer paaiknobbels dan vrouwtjes en oudere vissen meer ‘pukkels’ dan jonge exemplaren.

Ook de verspreiding van de paaiknobbels over het lichaam van een vis varieert. Met name op de kop is de paaiuitslag meestal duidelijk zichtbaar. Maar ook de flanken en de vinnen van vissen zijn vaak ‘versierd’ met de kenmerkende witte knobbeltjes.

Zoals alles in de natuur, hebben ook de paaiknobbels een functie. De slijmhuid van veel vissen is glad, wat een goed contact tussen mannetjes en vrouwtjes tijdens het paaien verhindert. Dat is niet handig, want alleen als ei- en zaadcellen dicht bij elkaar worden afgezet is de kans op bevruchting optimaal.

Paaiknobbels maken van de gladde vissenhuid een ruw oppervlak, waardoor de vissen niet van elkaar wegglijden tijdens het paaien. Bij vissen die van nature al een ruw en stroef schubbenkleed hebben, zoals de baars, ontbreken paaiknobbels dan ook.

Bron: Hét Visblad - maart 2020