Stichting Duik De Noordzee Schoon,Stichting De Noordzee en OCEANA zijn uitgevaren om onderzoek te doen bij de Borkumse Stenen; ze verzamelen biologische gegevens en brengen het gebied in kaart. Het gebied is uitzonderlijk door het grind, grote keien en velden van schelpkokerwormen die een natuurlijk Noordzeerif vormen. Zij onderzoeken de verspreiding en conditie van verschillende bodemdieren en wat het effect van menselijke verstoring hierop is. Dit initiatief is onderdeel van een twee maanden durende Noordzee expeditie die mogelijk is gemaakt door de Nationale Postcode Loterij.
Fotografie: Udo van Dongen
De reden waarom dit gebied wordt onderzocht, is dat in mei 2017 de overheid, de visserij sector en ngo’s het Noordzeekust visserijakkoord hebben bereikt. Hierin staat dat, ter compensatie van het toestaan van garnalenvisserij in een ander deel van de Noordzee, ongeveer 15% van de Borkumse Stenen (108 km2) gesloten zal worden voor alle bodemberoerende vormen van visserij. De precieze locatie van dit beschermde gebied moet nog bepaald worden. De expeditie levert hiervoor waardevolle input.
Het team maakt zeven duiken op verschillende locaties tot een diepte van bijna dertig meter. Van de locaties die in eerdere jaren bedoken zijn, was bekend dat er concentraties van grote stenen en lanice-velden liggen; van andere delen van het gebied is nog niet exact in kaart gebracht of ook daar natuurlijke riffen voorkomen. Die gebieden worden nu bezocht en gescand met geavanceerde onderwater robots, videocamera’s en bodembemonsteringen. Deze methode wordt ook toegepast in de andere Nederlandse gebieden die de expeditie onderzoekt: de Centrale Oestergronden, Klaverbank, Bruine Bank en het Friese Front.
Een uniek stuk Noordzee
Dit gebied is een van de weinige plekken waar we op de Noordzee natuurlijk hard substraat vinden. Door het harde substraat komen er naast de zandige soorten ook soorten voor die een harde ondergrond nodig hebben, zoals dodemansduim, anemonen en sponzen. Dit draagt bij aan de hoge biodiversiteit in het gebied. Daarnaast vinden we op de Borkumse stenen velden van schelpkokerwormen, welke rif-achtige functies hebben daarmee de natuur verrijken. Dit voedselrijke gebied fungeert als kinderkamer voor jonge vis. Bijzonder is ook dat het gebied is verbonden met zowel de Waddenzee als de Noordzee.
Maar nog geen beschermd gebied?
De Borkumse Stenen is een rijk gebied, waar relatief weinig wordt gevist. Sluiting zal dus een beperkt effect hebben op de vangsten van de visserijsector. Wanneer (een deel van) het gebied gesloten wordt, wordt zeker gesteld dat er ook in de toekomst niet gevist wordt, en dat de huidige rijkdom behouden blijft.
Het wordt echter pas echt duidelijk wat het gebied voor ons in petto heeft wanneer een gedeelte volledig vrij is van verstorende activiteiten, en regelmatig wordt gemonitord en onderzoek wordt gedaan. Om aan de beschermingsdoelstellingen van de overheid te voldoen, en om de natuur voldoende rust en ruimte te geven in onze Noordzee, is het belangrijk dat er voldoende gebieden beschermd worden. De Borkumse Stenen lenen zich hier uitstekend voor: door de lage visserijdruk, de kinderkamerfunctie, de verbondenheid met de Noordzeekustzone én de bijzondere habitats.