Het viel natuur- en onderwaterfotograaf Jelger Herder tijdens het snorkelen op dat er bij verschillende karpers stukken klei op het lichaam zaten. Deze vissen spotte hij in een ondiepe zone van een diepe plas, waar zich tussen het fonteinkruid een opvallende kuil in de kleibodem bevond. De karpers zwommen daar doorheen, lagen erin te rusten en knabbelden er zelfs aan. Wat bracht hen hier?
Tekst en fotografie: Jelger Herder
Waar zoogdieren hun poten en vogels hun snavel gebruiken om parasieten te verwijderen, hebben vissen slechts vinnen. Daarmee zijn ze niet in staat om ongenode gasten – die zich op de huid vastzuigen – te verwijderen. Vissen schuren daarom tegen stenen, kades, dood hout of de bodem om van deze lastpakken af te komen. In heldere wateren is soms te zien hoe de karper een soort duikvlucht neemt, op zijn zij draait en met de flank over de bodem schuurt.
Krassen en strepen
Karpers hebben vaak vaste schuurplekken waar meestal meerdere exemplaren graag gebruik van maken. Zo komt het dat er op den duur een (grote) kuil in de bodem kan ontstaan – dit wordt ook wel een ‘karpergat’ genoemd. Dit schuurgedrag is goed terug te zien in de vorm van krassen en strepen over de flank. Dit zijn een soort schaafwonden of plekken waar de slijmlaag iets is ‘weggeveegd’. De meest voorkomende uitwendige parasieten zijn visbloedzuigers en karperluis – een kreeftachtige die tot 1 cm groot kan worden. Via twee kleine zuignappen hecht de karperluis zich vast aan de vissenhuid om vervolgens met zijn steeksnuit bloed te drinken.
Mineralen
Mogelijk zit er nog meer achter dit fenomeen en zijn tegen de bodem schurende karpers ook op zoek naar mineralen. Zo is gedrag waargenomen waarbij karper aan de klei knabbelde en er kleine hapjes van nam. Het is niet aannemelijk dat ze in die dichte, harde kleibodem op zoek zijn naar voedsel zoals muggenlarven. De theorie is dat de klei die ze eten door het spijsverteringsstelsel gaat en daarbij gifstoffen aan zich bindt. Die zouden dan – omkapseld door de klei – via de ontlasting het lichaam weer verlaten.
Immuunsysteem
Daarnaast zouden uit de klei opgenomen mineralen ook het immuunsysteem van de karper kunnen versterken. Zo wordt er speciale klei verkocht die kan worden toegevoegd aan het voedsel van de koi’s in je tuinvijver. Dit met de claim van een betere gezondheid en snellere groei van je koi’s. Of dit allemaal echt waar is of misschien toch vooral slimme marketing betreft, is niet zeker. Wél is zeker dat karpers de kuilen bewust graven en deze regelmatig bezoeken. Wat ook vaststaat, is dat de vissen dit beslist niet voor niets doen.