In het kader van nieuw onderzoek naar ruwe haaien langs de Nederlandse kust zijn halverwege juni op de Oosterschelde de eerste drie ruwe haaien voorzien van een zender. Dit als onderdeel van het merkprogramma voor haaien en roggen dat Sportvisserij Nederland en Wageningen Marine Research in 2011 zijn gestart.
Foto: Een van de drie ruwe haaien die half juni is voorzien van een zender.
In de jaren ’60 en ’70 van de vorige eeuw werden in Zeeland en de Waddenzee nog regelmatig haaien gevangen. Door overbevissing waren ze nadien ruim 40 jaar afwezig. Sinds 2009 duiken ze weer regelmatig op in de Ooster- en Westerschelde. Al snel leek het erop dat de haaien in Zeeland weer terug van weggeweest zijn.
Dit vormde in 2011 de aanleiding voor een speciaal merkprogramma van Sportvisserij Nederland en Wageningen Marine Research. Tot 2017 zijn via dit programma ruim 4.000 gevlekte gladde haaien voorzien van een zogenaamde ‘rototag’: een plastic oormerkje voor schapen en kalveren.
Nieuwe kennis
Dit meerjarige onderzoek resulteerde in veel en nieuwe kennis over de haaienpopulatie van de Noordzee. Inzichten die van grote waarde zijn voor een succesvolle bescherming van deze kwetsbare dieren. Zo werd een opvallend migratiepatroon waargenomen: vrouwtjes migreren vooral naar het zuiden (richting het Engelse Kanaal en verder) terwijl een deel van de mannetjes vooral naar het noorden zwemt (richting Schotland en Noorwegen).
De dieren komen in Zeeland in de zomermaanden elk jaar weer samen. Het omvangrijke merkprogramma is inmiddels gestopt. Door met geavanceerdere zenders te werken, hoeven tegenwoordig namelijk veel minder gevlekte gladde haaien gemerkt te worden – slechts tientallen in plaats van duizenden.
(Klik voor groter/ PDF)
Geavanceerde zenders
Deze zogenaamde MiniPATs van WildLife Computers worden aan de rugvin van de haai bevestigd. Daarmee zwemmen ze een jaar lang rond en in de tussentijd wordt elke minuut de diepte en watertemperatuur gemeten. Na een jaar laat de MiniPAT los en zendt deze alle data door naar ARGOS-satellieten.
Onderzoekers ontvangen de data vervolgens via het webportaal van WildLife Computers en zo kan het migratiepatroon worden geanalyseerd. Ook kan met deze geavanceerde techniek het migratiegedrag van nog zeldzamere soorten haaien en roggen worden onderzocht.
Ruwe haai
Daarom schakelde het programma in 2020 over naar de ruwe haai en pijlstaartrog. In juni van 2022 werden de eerste drie ruwe haaien van een zender voorzien. Deze exemplaren werden met de hengel gevangen op de Oosterschelde.
Gedurende de zomer worden nog diverse visdagen georganiseerd op zowel de Oosterschelde als de Waddenzee, met als doel om meer ruwe haaien van een MiniPAT te kunnen voorzien (in totaal zijn er 18 beschikbaar voor dit onderzoek). In het najaar van 2023 weten we wat de gemerkte ruwe haaien gedaan hebben en waar ze precies naartoe zijn gezwommen.
Financiering
Initiatiefnemers voor dit nieuwe onderzoek zijn Sportvisserij Nederland en
Wageningen Marine Research. Het project wordt gefinancierd door Rijkswaterstaat, LIFE IP Deltanatuur en Wereld Natuur Fonds. Daarnaast wordt samengewerkt met zeevischarters,
individuele sportvissers en beroepsvissers.