Grote vissen spreken tot de verbeelding – zeker als het recordvissen betreft. De Nederlandse Commissie Record Zeevissen (NCRZ) registreert al ruim vijftig jaar records in het Nederlands kust- en zeewater, de Europese zeeën en de wereldzeeën. Aan de hand van commissielid Ton Nientied duiken we in de schatkamer van het NCRZ-archief.
De Nederlandse Commissie Record Zeevissen werd op 12 maart 1971 opgericht in Amsterdam. Dit met als doel om officiële recordlijsten bij te houden van in de Nederlandse kustwateren met de hengel gevangen zeevissoorten. Zulke lijsten bestonden al enige jaren in Engeland en Ierland, en daar haalde het bestuur – voorzitter Jacob Boom (beëdigd tolk en vertaler), secretaris dr. Dolf Boddeke (visserijbioloog), dr. Ab Kessler (bioloog), Cor van Heugten (hengelsportpublicist) en Hans Doeleman (hengelsportjournalist) – dan ook zijn inspiratie vandaan. Zo werd het eerste reglement opgesteld oor dat van het British Record (rod caught) Fish Committee te vertalen en aan te vullen met enkele bepalingen van de European Federation of Sea Anglers. Er werd onderscheid gemaakt tussen drie categorieën: Nederlands kust- en zeewater (later genaamd Nederlands Continentaal Plat), Europese zeeën en Wereldzeeën. Op deze lijsten stonden onder meer een schelvis van 57 cm/1.800 gr (K. Bartelings), een tarbot van 8,3 kg (G. Twigt) en een zeeëngel van 24,9 kg (H. Brons). Vissen waar je als sportvisser ook nu nog blij van wordt.
Aan de haak & NOS visparade
In de jaren na de oprichting werd de bekendheid van de NCRZ langzaam groter dankzij mond-tot-mond reclame en lijstjes met actuele records die bij een aantal hengelsportzaken hingen. Dankzij hengelsportjournalist en commissielid Hans Doeleman kreeg de NCRZ helemaal een stevige boost. Hij verzorgde voor enkele grote landelijke dagbladen (Parool, Algemeen Dagblad) de rubriek ‘Aan de haak’. Had je een indrukwekkende vangst gedaan, dan kon je Hans bellen of schrijven en zo verscheen er regelmatig een stukje in de krant. Ook het jaarverslag van de NCRZ (inclusief alle 3 recordlijsten) haalden de krantenkolommen.
Via Doeleman liep er ook een lijntje naar de NOS visparade. Wekelijks werd er op de radio – in het sportprogramma ‘Langs de Lijn’ – iedere woensdagavond verslag gedaan van bijzondere vangsten uit het zoute én zoete water die Hans binnen kreeg. Er werden tot maart 1989 lijsten bijgehouden van de grootste vis per soort in een bepaalde maand, in het betreffende jaar en aller tijden (het zogenaamde NOS-recordboek). Veel recordclaims bereikten de NCRZ dan ook via de NOS visparade. Leuk detail is dat de recordlijst van de NCRZ destijds ook werd opgenomen in de Nederlandse uitgave van het Guinness Book of Records.
Fraudegevallen
Sommige sportvissers hebben er veel voor over om op de recordlijsten van de NCRZ te komen staan. Zelfs als ze daarvoor over de schreef moeten gaan, zo bleek al meteen in de begintijd. In 1975 kwam de braam voor het eerst op de Nederlandse recordlijst terecht na een vangstmelding van J.T. Jeensma. Dit record werd al snel weer geschrapt toen uitkwam – aan de hand van twee betrouwbare getuigenmeldingen – dat de betreffende vis was aangespoeld op het strand en daar door de heer Jeensma werd aangetroffen. De zogenaamde vanger werd wegens bedrog als recordhouder geschrapt en voor het leven buitenspel gezet als kandidaatrecordhouder voor welke vissoort dan ook. Enkele jaren later was het opnieuw raak. In 1981 werd een claim ingediend van de vangst van een kongeraal van 153 cm en 8.700 gr. Ton van Esch zou deze monsteraal op de Maasvlakte hebben gevangen, meldde het Utrechts Nieuwblad. Aangezien er toen onder zeevissers ook al heel wat werd afgepraat over opzienbarende vangsten, werd al snel duidelijk dat het een oude foto betrof van een kongeraal die in Frankrijk was gevangen. Wederom bleek dus dat ten koste van alles recordhouder willen zijn je reputatie lelijk kan schaden.
Peter Bogaard is de recordhouder ruwe haai in Nederlands kust- en zeewater.
Records op reis
De opkomst van het massatoerisme en populariteit van landen als Frankrijk en Spanje bracht ook nieuwe Europese NCRZ-records met zich mee. Zo mocht het Franse schiereiland Île d’ Oléron – vlakbij La Rochelle – zich in de belangstelling van de nodige Nederlandse sportvissers verheugen. Henk Steenhuis ving hier in 1993 een ombervis van 26,3 kg, Hank Perree (de schipper van de in Vlissingen gestationeerde charterboot ms. Wiesje) kwam in 1995 op de recordlijst met een trekkersvis van 2,12 kg en Remco Steenhuis ving in de zomervakantie van 1996 een voshaai van 134 kg! Deze records staan nu nog altijd op de steeds indrukwekkender wordende Nederlandse recordlijst Europees water. Ook het Kanaaleiland Guernsey werd een van de nieuwe topstekken van veel Hollandse zeevissers. Zo ving Victor Kroon hier zijn record kongeraal van 49,04 kg, pakte Yme Nijholt met 2,75 kg het record rode zeebrasem, en kwam Hans Mortier op nummer één binnen met een zeekarper van 2,51 kg. Ook het huidige record griet (Richard Piké, 4,82 kg), gevlekte lipvis (Jan Boeschoten, 3,05 kg), makreel (J. van Veen, 1,41 kg) en paling ( Peer van Warmerdam, 1,21 kg) komen van Guernsey. Al deze records zijn sindsdien niet meer verbroken, dus er is werk aan de winkel voor de nieuwe generatie!
Recordkabeljauw
In vroeger tijden werden vanaf de Nederlandse stranden kabeljauwen gevangen waar je u tegen zegt. Zo schreef Herman Buckens uit Hoogerheide op 28-12-1972 het eerste record op zijn naam met een vis van 1,13 meter en 17 kilo. Dat werd op 29-12-1976 verbroken door K. Meynendockx uit België die in ons land een kabeljauw van 1,17 meter en 18,5 kilo ving. Hoewel toentertijd werd gedacht dat dit NCRZ-record wel eens heel lang stand zou kunnen houden, schreef Kees Krab uit Schoorl geschiedenis op 31 maart 1984. Vanaf de strekdammen van Petten ving hij die dag een kabeljauw van 125,5 centimeter lang en 20 kilo en 650 gram zwaar – de vangst van zijn leven! Stond je in de jaren daarna op de strekdammen van Petten te vissen, dan kwam Kees vaak op zijn brommertje aanrijden om te vragen of er nog wat te vangen was. En om het verhaal van zijn wondervangst uit de doeken te doen. Trok je dan je wenkbrauwen op alsof je hieraan twijfelde, dan stak Kees – die drie turven groot was – zijn vinger in de lucht en zei: “Kijk maar op de NCRZ-recordlijst!”
Alleroudste record
Vangsten van vóór de oprichtingsdatum van de NCRZ konden ook worden geclaimd. Zo is de op 14-7-1969 in Ierland gevangen vleet van 217 cm lang, 172 cm breed en 84,4 kg zwaar als alleroudste record geboekstaafd. Deze vis werd gevangen door de Haarlemse hengelsportwinkelier Paul Goedvolk. Aangezien dit record in latere jaren nooit werd verbroken en de vleet heden ten dage een beschermde vissoort is, kan deze niet meer worden aangeland en dus ook niet worden gewogen. Dit record zal daarom ‘tot in de eeuwigheid’ op de recordlijst blijven staan.
Zeldzame soorten
In de loop der jaren zijn ook diverse records van zeldzamere soorten – vaak van zuidelijke origine – ls Nederlands record geclaimd. Zo ving Gert van Dijk uit Amsterdam op 11-06-1983 voor de kust van Texel een ombervis van 56 cm en 1.330 gram. Dat dit een bijzonder zeldzame vangst betreft blijkt wel uit het feit dat dit record anno 2022 nog steeds stand houdt. Een andere opvallende vangst was die van een cohozalm in Hoek van Holland op 10-11-1982. Deze oorspronkelijk van de Amerikaanse westkust afkomstige vis werd in die jaren gekweekt in Frankrijk. Wellicht dat het hier een uit de kwekerij ontsnapt exemplaar betrof. De naam van Ed Stoop (die later VIS TV presenteerde) prijkt nog immer op de NCRZ-recordlijst.
De huidige NCRZ-voorzitter Pieter Beelen met het record gewone tandbrasem (Dentex dentex) in de categorie Europese zeeën.
Catch & release
Het Europese NCRZ-record ruwe haai is om meerdere redenen bijzonder. Op de laatste dag van een visvakantie naar Ierland in 1990 deed Hans van Loenen een ultieme poging om het toentertijd staande record van H. Barten (een in 1984 op Helgoland gevangen ruwe haai van 19,5 kg) te breken. Waar zijn vismaten hun hengels al hadden ingepakt – later die dag vlogen ze terug – ging Hans met de schipper ’s morgens waanzinnig vroeg het water op. Dat loonde, want hij ving een ruwe haai van 29,5 kg! Ruim dertig jaar later staat dit record nog altijd in de boeken. Extra mooi is dat deze ruwe haai voorzichtig naast de boot naar de haven werd gevoerd, daar op de kade direct werd gemeten en gewogen en vervolgens springlevend kon worden losgelaten. In die dagen een uitzondering!
Tegenwoordig wordt ook gewerkt met officiële catch & release records. De eerste daarvan kwam op naam van Peter Ouwendijk. Op 10-11-2019 ving hij een tijgerhaai die door de professionele schipper van de charterboot werd geschat op een gewicht van 500 kg bij een geschatte lengte van 4,5 meter. Het aanlanden – en dus doden – van zo’n vangst teneinde het exacte gewicht vast te kunnen stellen is niet meer van deze tijd. Niet alleen door de wet- en regelgeving in veel landen, maar ook niet door de intenties van veel sportvissers om vissen niet te doden – zeker niet in het geval van zo’n prachtige sportvis. Het geschatte gewicht van de tijgerhaai van Peter Ouwendijk was ruim 20% méér dan het huidige record en deze vis staat daarom naast dit record op de officiële recordlijst Wereldzeeën met de vermelding C&R (catch & release). Zo is het mogelijk om grote, zware en vaak gevaarlijke vissen als record te laten opnemen zonder dat de vis hoeft te worden gedood.
Tegenwoordig gaan ook catch & release records de boeken in. Recordclaim indienen
Hoewel het geen sinecure is om als sportvisser op de recordlijst Nederlands Zeewater te komen, is dat zeer zeker mogelijk. Zo werden er de afgelopen vijf jaar in het Nederlands kustwater diverse nieuwe vissoorten gevangen die als record zijn geclaimd – bijvoorbeeld de schurftvis, grote pieterman, Mediterrane meun, kliplipvis en paganelgrondel. Ook zijn er nieuwe soorten gevangen (bonito, bandzeebrasem en Baillons lipvis) die nog niet zijn geclaimd – daar liggen dus kansen. Bovendien werden ook van eerder gevangen soorten records gebroken, soms na dertig jaar (zoals bij de kongeraal)! De kans is dus altijd aanwezig om bestaande records nóg scherper te zetten. Wil je een vangst als record claimen? Ga dan naar
www.ncrz.nl. Daar vind je ook de reglementen voor het indienen van een goed onderbouwde en kansrijke claim.