Lobbyist mag je hem niet noemen. Vilhunen: “Dat zijn mensen die tegen betaling de belangen van hun opdrachtgever vertegenwoordigen, ongeacht of ze daar zelf achter staan of niet.” Hij spreekt liever van advocaat of pleitbezorger: “Ik geef betrouwbare
informatie, dat is de basis van mijn werk.”
Finland heeft waarschijnlijk het hoogste aantal sportvissers ter wereld. Wellicht behoren Finnen daardoor tot de gelukkigste mensen ter wereld.
Zoetwaterzalm
Nu de Hiitolanjoki sinds de sloop van de Ritakoskidam in 2023 weer helemaal vrij is van obstakels, heeft de ernstig bedreigde zoetwaterzalm in snel tempo een comeback gemaakt en profiteren ook allerlei andere vissoorten hiervan. Een jaar eerder werden er na de sloop van de Lahnasenkoskidam, de grootste dam in de Hiitolanjoki, in het deel van de rivier dat daarmee was vrijgekomen alweer plekken gevonden waar de zoetwaterzalm kuit had geschoten.Aan de succesvolle operatie lag een jarenlange campagne ten grondslag, die zich vooral op de politiek richtte. Vilhunen speelde er een stevige rol in: “Het verwijderen van dammen staat nu zelfs in het Finse regeerakkoord.”
Hij vertelt hoe hij te werk gaat als hij politici benadert. Dat begint met het bezoeken van partijbijeenkomsten en van commissievergaderingen van het Finse parlement. “Daar moet je bij zijn”, zegt hij, maar belangrijker zijn persoonlijke contacten: “Ik richt me op politici die een positieve grondhouding hebben ten opzichte van de doelen van WWF Finland. Mensen met een negatieve opvatting ompraten is moeilijk en je kunt je tijd doorgaans wel beter besteden. In Finland is er ook relatief veel begrip voor milieubescherming en natuurbehoud en dat vergemakkelijkt zijn werk”, voegt hij daar aan toe. In andere Europese landen ligt dat
een stuk moeilijker: “In sommige delen van Oost-Europa staan mensen die pleiten voor het verwijderen van dammen zelfs bekend als milieuterroristen.”
Vilhunen neemt veelbelovende politieke contacten graag mee naar events, laat ze deelnemen aan panels en betrekt ze bij het vieren van een succes bij het verwijderen van dammen. Vliegvissen en saunabezoek, beide populair in Finland, staan ook op het programma. Zo bouwt hij een band op: “Maar het opdringen van meningen vermijd ik bewust. Ik geef informatie en laat het aan de politici om daarmee te doen wat ze willen.”
Sampsa Vilhunen presenteert naast zijn werk voor het WWF Finland het populaire TV-programma Artic Waters.
Kabinetsformaties
Dat betaalt zich uit bij kabinetsformaties: “Net als in Nederland wordt Finland bestuurd door coalities van verschillende partijen die een regeerakkoord sluiten. De besprekingen daarover zijn intensief en ik word regelmatig geraadpleegd door de deelnemers. Dat kan van het ene moment op het andere nodig zijn en in zulke periodes moet je zeven dagen per week dag en nacht beschikbaar zijn.”
Het werkt, getuige het feit dat damverwijdering als doelstelling al jaren in opeenvolgende Finse regeerakkoorden staat. Vilhunen tekent daar wel bij aan, dat het beter is om helemaal geen of in ieder geval veel minder dammen te bouwen. En laat het initiatief ook iet aan overheidsinstanties of organisaties over: “Kom zelf in actie!”
Daarbij is overleg met conservatieve partijen nodig: “Die wilden eerst niets met mij of het WWF te maken hebben, maar later kreeg ik toch een uitnodiging voor een videoconferentie. Mijn benadering aan die kant van het politieke spectrum is anders dan bij progressieve
of centrumpartijen, waar ik wijs op internationale verplichtingen en nut en noodzaak van goed natuurbeheer. Aan de rechterkant begin ik liever over rivieren als nationaal erfgoed. Dat we in Finland veel en relatief schoon zoet water hebben dat een flinke economische waarde vertegenwoordigt, slaat ook aan. “Conservatief Finland heeft het verwijderen van dammen inmiddels omarmd.”
Door politici voor zich te winnen weet Sampsa veel te bereiken. Dat de overgrote meerderheid van de Finse kiezers achter het verwijderen van dammen staat draagt daar zeker aan bij.
Helden maken
Vilhunen zorgt er ook voor dat politici iets te winnen hebben als ze zich achter het slechten van dammen stellen: “We geven ze de kans om te delen in successen en we maken helden van ze. Bovendien laten we opinieonderzoek doen, waaruit onlangs nog bleek dat de Finse kiezers massaal achter het verwijderen van dammen staan. Dat is informatie die van belang is voor politici, ze houden er rekening mee.”
Het is een aanpak waar WWF Finland al bij de oprichting 55 jaar geleden voor heeft gekozen. Vilhunen: “Het is een kwestie van een lange adem, maar die hebben we en op den duur levert het wat op ook. Media en journalisten kunnen overigens op een vergelijkbare behandeling rekenen.”
Hij maakt nog een aantekening over het gebruik van social media. Daar doet regelmatig des- of misinformatie de ronde: “In principe gaan we daar niet op in, vooral omdat je het effect dan versterkt. Behalve als er onzin over mensen persoonlijk of onze organisatie
wordt verspreid, zetten we dat recht. Gewoon negeren geeft ook het minste gedoe.”
Eén van de dammen in Hiitolanjoki rivier in het zuidoosten van Finland. De vier dammen in deze rivier vormen een ernstige bedreiging voor de populatie van een bijzondere zoetwaterzalm.
Arctic Waters
Dan over Vilhunen in zijn rol als mede-presentator van een programma voor sportvissers. Hij tovert wat kijkcijfers uit zijn telefoon: “We hebben gemiddeld zo´n 150.000 kijkers per uitzending. In een qua inwonertal klein land als Finland met rond de 5,5 miljoen inwoners,
is dat zeker niet slecht. De best bekeken uitzending haalde zelfs 231.000 kijkers.” En dat zijn dan de cijfers voor de reguliere uitzendingen. Hoeveel mensen naar de streaming op internet kijken kan hij niet zeggen.
Het programma heet ´Arctic Waters’ en wordt uitgezonden door Discovery Channel. Vilhunen haakte acht jaar geleden aan bij het programma, dat toen al vier jaar draaide: “Ik ben vliegvisser, net als de directeur van WWF Finland, haar man en haar dochter.
Sportvissen is in Finland de meest populaire hobby in de buitenlucht. Misschien hebben we in ons land wel het hoogste percentage sportvissers ter wereld.”
Van ’schuren’ tussen sportvissers en natuurbehoud zoals we dat in Nederland soms kennen, is in Finland dan ook geen sprake: “In een land met zoveel sportvissers speelt dat eigenlijk niet. Toen ik gevraagd werd voor Arctic Waters hebben we ons bij WWF Finland wel afgevraagd wat mijn inbreng moest zijn. Het programma ging oorspronkelijk alleen over sportvissen, over welk type hengel je moet gebruiken of over soorten aas. Ik trek het breder en vertel over het gedrag van vissen, over bedreigde soorten en over de bescherming van de rivieren en de andere wateren waar ze in leven.”
Dat het verwijderen van de vier dammen in Hiitolanjoki rivier werkt, blijkt uit het herstel van de zalmpopulatie.
De pan in
Hij komt in beeld terwijl hij staat te vissen en heeft daar geen moeite mee: “Wat dacht je dan, het is een programma over sportvissen en ik ben vliegvisser. Hoort erbij, geen probleem.” Gevangen vissen, vertelt hij, gaan soms mee naar huis en de pan in: “Als dat tenminste
volgens Finse wet- en regelgeving is toegestaan.” In het programma stelt hij ook weer de politiek aan de orde.
Niet expliciet, want dat kan averechts werken: “Ik doet het liever tussen de regels door. Ik vertel wat de problemen zijn voor een bepaalde vissoort of in een rivier en wat je daar aan kunt doen. Dat is een manier om maatregelen op de agenda te krijgen en je kunt bovendien kiezers een duwtje in de goede richting geven.” Als zijn persoonlijke motivatie om mee te doen aan Arctic Waters noemt hij in de eerste plaats zijn wens om de biodiversiteit van de Finse rivieren te herstellen, met name als het om vissen gaat.
En dan gaat Vilhunen zich opmaken voor zijn volgende kunstje. Hij is die avond dj ophet slotfeest van de Free Flow conferentie: “Ik draai muziek uit de sixties en seventies, soul, disco en soms R&B. Lekker dansbaar, vanavond is het feest!”
Met het verwijderen van de Ritakoskidam in 2023 kunnen de zalmen het in Rusland gelegen zoete Ladogameer weer bereiken.
Vliegvissen populair in Finland
Veel Finnen zijn sportvissers, met een voorkeur voor vliegvissen. WWF-Finland directeur Sampsa Vilhunen: “Daarom hebben we in ons land oog voor het belang van een gezonde visstand, vrij stromende rivieren en het verwijderen van overbodige dammen.” Ook de Finse
minister president doet aan vliegvissen. Hij is van een centrumrechtse partij en sportvissen is een belangrijk onderwerp voor hem. Het is zelfs een onderdeel van zijn imago. Vilhunen: “Je kunt sportvissen met recht een deel van de Finse cultuur noemen.”
Door politici voor zich te winnen weet Sampsa veel te bereiken. Dat de overgrote meerderheid van de Finse kiezers achter het verwijderen van dammen staat, draagt daar zeker aan bij.
Dammen verwijderen in Finland
In zijn presentatie op het Free Flow congres in Groningen noemde WWF-Finland directeur Sampsa Vilhunen cijfers over het verwijderen van dammen in zijn land. In een kleine zeven jaar waren dat er 25, terwijl er 45 nieuwe projecten in uitvoering of in een ver stadium van voorbereiding waren. Het jaar 2023 lijkt met vier verwijderde dammen geen topper, maar daar was wel de Ritakoskidam bij die de ecologisch belangrijke Hitolanki rivier weer de vrijheid gaf. Het herstel van de even belangrijke Palokinkoski rivier, een project van rond de dertig miljoen euro, is in uitvoering.
Bron: VISionair no. 72, juni 2024