VISionair no 71, maart 2024 is uit!

Wanneer mijn fascinatie voor vissen begon weet ik niet precies meer, mogelijk is het zelfs aangeboren. Volgens mijn ouders kon ik als peuter al urenlang naar Blub de goudvis kijken. Niet veel later ging ik op onderzoek met een op een bezemsteel vastgespijkerd geperforeerd conservenblikje.

 
Dit eenvoudige vangmiddel werd al snel opgevolgd door een heuse hengel en toen de eerste palingen, baarzen en blankvoorns boven water kwamen, was het hek van de dam. Dankzij de hengel voelde ik me een ontdekkingsreiziger.

In december 2023 verscheen een nieuwe update van de internationale Rode Lijst van bedreigde soorten. Voor het eerst is er een
uitgebreide beoordeling van zoetwatervissen gemaakt. Daaruit blijkt dat ruim 20 procent van de zoetwatervissen wereldwijd met uitsterven wordt bedreigd. Terwijl zoetwater slechts 1 procent van het aquatische habitat beslaat, vormen zoetwatervissen meer dan de helft van het aantal vissoorten die wereldwijd bekend zijn.

In Nederland worden steeds meer vistrappen aangelegd. Inmiddels zijn ruim 1200 migratiebarrières weer passeerbaar voor vissen gemaakt. De vraag is of deze vistrappen in de praktijk ook echt functioneren.

Door het ontbreken van natuurlijke land-waterovergangen, kilometers lange basaltdijken en de afwezigheid van een natuurlijk peilregiem is het Markermeer te beschouwen als een kunstmatig water. Dit vertaalt zich in een relatief soortenarme visgemeenschap. Kan het project Marker Wadden bijdragen aan het ecologisch herstel van dit water en hoe pakt dit uit voor de visstand?

Het monitoren van vismigratie bij vispassages met behulp van camera's neemt de laatste jaren een grote vlucht. De opgedane
ervaringen bij de stuw van Lith in de Maas en bij het boezemgemaal van Spaarndam laten zien dat deze techniek in vergelijking met de gangbare methodes veel voordelen biedt.

Bekijk de Oosterschelde vanaf de dijk en het lijkt alsof alles onder de waterspiegel grauw en grijs is. Niets is minder waar. In deze zeearm zwemmen namelijk opvallend kleurrijke vissen rond, vissen die zich niet zo makkelijk laten filmen. Maar áls ik zo'n beauty voor de camera weet te krijgen, dan lijken ze zo uit de tropen te komen.

Afgelopen winter nam Olga Haenen afscheid als hoofd van het Nationaal Referentielaboratorium, het ‘visziektelab’ van Wageningen Bioveterinary Research in Lelystad. “Niet alleen in de viskwekerij, ook in de beroepsvisserij en de hobbysector moeten mensen zich bewust zijn van de risico’s van visziekten, soms zelfs voor mensen!”

Veldonderzoek naar de verspreiding van vissoorten en hun gebruik van leefgebieden of migratieroutes levert cruciale kennis op voor het behoud en verbetering van vispopulaties. In dergelijk onderzoek worden soms zenders ingebracht of weefsel afgenomen. Hou verhoudt zich dit tot het welzijn van de vis?

De Overijsselse Vecht is een belangrijke migratieroute voor windes. Tijdens hun trektocht naar de paaiplaatsen passeren ze zes stuwen die voorzien zijn van vispassages. De werking van deze passages is onderzocht door een aantal vissen van zenders te voorzien en deze te volgen. De vraag is in hoeverre het zenderen van de vissen hun migratiegedrag beïnvloedt.

De positieve effecten van recreatief vissen op de geestelijke en fysieke gezondheid en algeheel sociaal welzijn zijn al langer bekend. Maar nu zijn er ook wetenschappelijke bewijzen dat hengelsport bij uitstek geschikt is als hulpmiddel om depressies, angststoornissen, verslavingen, PTSS en andere psychische problemen te behandelen.

Vele duizenden, misschien wel miljoenen jaren geleden, is ergens in de ontwikkeling van de mens de noodzaak geweest om iets te benoemen, om dat aan anderen te vertellen - bijvoorbeeld de vis die werd gevangen voor een maaltijd.

Bron: Visionair no. 71, april 2024