Tijdens het vissen ziet Willem Romeijn wel vaker ijsvogels, maar dit exemplaar – dat hij afgelopen winter aan een
parkwater in Arnhem spotte – zat wel héél dichtbij en leek zich geen moment aan hem te storen. Met zijn spiegelreflex zette hij het diertje haarscherp op de foto.
Precies op het moment dat ik mijn lunchpauze wilde houden, zag ik de vogel zitten”, blikt Willem terug. “Zij zat pal naast een wak, terwijl de rest van de vijver compleet was dichtgevroren. Die enige resterende visplek was natuurlijk van levensbelang, vandaar dat ze alle argwaan kwijt was en zich uitgebreid liet fotograferen.” Willem spreekt niet voor niets in de zijvorm: “Aan de snavel zag ik direct dat het een vrouwtje was. Die is aan de onderkant oranje, terwijl bij mannetjes de gehele bek zwart is. Tijdens het vissen zie ik wel vaker ijsvogels, maar dan blijven ze meestal meer op afstand. Dit was dus echt een buitenkansje. De buit in de bek van de vogel is trouwens een bittervoorn. Het spotten van vogels en andere dieren vind ik een geweldige ‘bijvangst’ tijdens het vissen.”
Misleidende naam
“De naam van dit prachtige vogeltje is misleidend, want de ijsvogel kan juist heel slecht tegen ijs”, vertelt Leo Bruinzeel van Vogelbescherming Nederland. “Mensen zijn hem zo gaan noemen omdat ze hem vooral zagen als er ijs lag – precies zoals bij deze waarneming. Het punt is dat de ijsvogel een echte viseter is. Bij lange vorstperiodes vriest veel water dicht en kunnen ze geen vis meer vangen, waardoor ze verhongeren. In strenge winters kan de populatie daardoor soms tot wel 80 procent afnemen. Bij een mildere winter daarna veert de soort echter ook weer snel op: ijsvogels krijgen veel kuikens en soms zelfs meerdere legsels per jaar. De afgelopen winter in Nederland was niet al te streng, waardoor de populatie waarschijnlijk slechts een klein klapje heeft gekregen.”
Helder water cruciaal
Bruinzeel legt uit dat de ijsvogel – net als veel andere watervogels in ons land – sterk profiteert van de verbeterende waterkwaliteit en het moderne oeverbeheer, waardoor beken en rivieren weer steeds vaker vrij en natuurlijk stromen. “De ijsvogel is een echte zichtjager die voornamelijk kleine, jonge visjes eet die hij in één keer door kan slikken. Die visjes moet hij kunnen zien om erop te duiken en dat vereist helder water. Omdat ijsvogels hun nest – in de vorm van een tunnel die zeker een halve meter diep is – bij voorkeur in steile oevers maken is de terugkerende dynamiek in beken zo welkom voor deze vogel. De natuurlijke beekoevers bieden nestgelegenheid, bijvoorbeeld in de kluit van omgevallen bomen, en laaghangende takken boven het water om te loeren naar visjes.”