De elft kwam ooit talrijk voor in de Rijn en Maas, maar verdween na de Tweede Wereldoorlog. Dankzij een herintroductieprogramma – waar Sportvisserij Nederland ook bij betrokken was – is deze vis bezig met een comeback. Aangezien er nog veel onbekend is over de levensloop van deze vissoort proberen onderzoekers met zendertjes inzicht te krijgen in de paaitrek vanaf de Noordzee naar de Rijn in Duitsland.
Tekst: Arno van 't Hoog, uit Hét VISblad decembereditie 2024Dit voorjaar hebben Nederlandse en Vlaamse onderzoekers zestien
elften van een zendertje voorzien. Dat is een hele prestatie, want de elft – een zeldzame trekvis – is zeer gevoelig. Na contact met een visnet of door te lange blootstelling aan de lucht leggen ze al snel het loodje.
Rob Kroes en zijn collega’s van adviesbureau ATKB controleerden de fuik voor de kust bij Stellendam daarom drie keer per dag. “Als we een elft vingen, ging die direct in een bak met stromend water en voeren we meteen naar de onderzoeksteiger. Daar ging de elft rechtstreeks op de operatietafel, kreeg hij een lokale verdoving, werd het zendertje ingebracht via een klein sneetje in de buik en werden één of twee hechtingen aangebracht. Vervolgens gingen we direct weer de boot in om de vis uit te zetten in zee.”
Reislustig
Van bijna alle gezenderde elften (15 exemplaren) zijn tussen april en eind september middels onderwatermicrofoons signalen opgepikt rond de Haringvlietsluizen, Nieuwe Waterweg en verder stroomopwaarts.
“Eén van de vissen maakte zelfs een hele tour”, zegt Kroes, die het onderzoek doet in opdracht van Rijkswaterstaat. “Die is via de Nieuwe Waterweg naar binnen gezwommen en via de Biesbosch de Waal op, tot aan de stuw bij Lith. Een week later zagen we deze vis stroomafwaarts weer in de buurt van Rotterdam voorbijkomen. Een andere elft zwom in drie dagen tijd van Hoek van Holland naar de Duitse grens. Best een aardige prestatie, want dat is 50 kilometer per dag tegen de stroom in zwemmen.”
Blinde vlek
Tot nu toe is het geluidsignaal van drie elften opgepikt in de buurt van de Duitse grens. Mogelijk zijn meer vissen die kant opgetrokken, maar hebben de microfoons het niet opgemerkt, zegt Kroes. Over de migratie voorbij de grens is weinig bekend, want er zijn geen onderwatermicrofoons aanwezig in de Duitse Rijn.
“Ik ben wel met Duitse collega’s in gesprek om te kijken of we bijvoorbeeld tot aan Düsseldorf een aantal ontvangers in de Rijn kunnen laten plaatsen. Omdat de elft waarschijnlijk sterft na de paai, zouden we volgend voorjaar weer nieuwe vissen moeten zenderen. Daar is nu geen financiering voor, maar dat hopen we nog wel bij elkaar te krijgen.”