Nummer 59 van Visionair - het vakblad van Sportvisserij Nederland over visbiologie en aanverwante onderwerpen - is het eerste van 2021 en staat als vanouds weer bomvol artikelen over vis, biologie, ecologie, onderzoek en beleid. Hieronder een overzicht van de inhoud.
Zeeforel: je ziet ‘m niet maar hij is er wél
Dat wij in Nederland maar weinig snelstromende rivieren en klaterende beken hebben, wil nog niet zeggen dat de vissen die daarvan houden er totaal niet zijn. Zo zwemmen van de Atlantisch forel tegenwoordig weer hele aardige exemplaren rond. Met een beetje hulp kunnen er nog mooie dingen gebeuren, zo beschrijft Gert-Jan Buijs op pagina's 4 t/m 8.
De De Vecht ziet er niet uit als forelwater, maar schijn bedriegt.
Vissen in een plastic soep
Kort nadat in 2015 langsdammen in de Waal nabij Tiel waren aangelegd, startte Rijkswaterstaat een grootschalige proef naar de werking ervan. Bij het onderzoek naar het ecologisch functioneren van deze dammen komt naast vis ook volop plastic in het net. Je leest erover op pagina's 9 t/m 11.
De bijvangst aan plastic is vaak groter dan de vangst van vis.
Zorg om nevengeulen
Het natuurherstel langs onze rivieren is goed voor jonge riviervis, maar begint na gemiddeld vijftien jaar zijn effectiviteit te verliezen. Dat blijkt uit onderzoek van Wageningen Universiteit in samenwerking met Rijkswaterstaat naar de ontwikkeling van soortenrijkdom en het aantal typische riviervissen. Om deze natuurwaarden van herstelprojecten te behouden zouden nevengeulen regelmatig opnieuw moeten worden uitgebaggerd.
De nevengeul van de Klompenwaard op 7 juli 2020.
Visveilige gemaalpompen
In 2020 heeft het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard een van de pompen in gemaal Krimpenerwaard laten vervangen door een moderne, visveilige variant. De nieuwe pomp is getest op visveiligheid op basis van NEN-norm 8775. Bijna alle vissen blijken zonder schade door de pomp te kunnen. Daarmee is opnieuw een belangrijk migratieknelpunt voor vissen in het beheergebied van het hoogheemraadschap opgelost.
De nieuwe visveilige pomp van Stork uit Hengelo vlak voor plaatsing in het gemaal Krimpenerwaard.
Vissen is pas lachen
De visser die uit liefhebberij aan de waterkant of in zijn boot zit, is over het algemeen een vrolijke man. Zo vrolijk zelfs dat tal van visverenigingen en vis- of rondvaartboten zich de naam vrolijke visser in enigerlei vorm hebben toegeëigend. Er wordt wat gelachen met de hengel in de hand. Het is ook een ontspannende sport. Het gaat van moppen over vissers tot humoristische verhalen, nu en in het verre verleden - zo beschrijft Frans Collignon.
Brasem-momentje
Als duikers komen wij de schuwe brasem slechts sporadisch tegen, schrijft fervent duiker en visliefhebber Janny Bosman op pagina's 22 en 23. Dat is jammer, want Abramis brama is een mooie vis. Gelukkig laat deze vis in de paaitijd, bijna altijd in mei, zijn schuwheid even varen. Dan zwemmen er grote aantallen voor mijn duikmasker die zich niets aantrekken van de camera.
Mannetjesbrasem wachtend op een vrouwtje.
Rivierprik: een vergeten trekvis in de Maas
Alle pijlen lijken gericht op zalm en zeeforel bij het herstel van vismigratie in de Maas, maar er is nóg een trekvis die pendelt tussen het zoete water en de zee: de rivierprik. Recent is ontdekt dat rivierprikken elke winter op weg naar hun paaigronden de Maas optrekken.
Toch is er bepaald geen sprake van een florerende rivierprikpopulatie. De potentie voor herstel van deze oeroude soort is echter groot, zo valt te lezen op pagina's 24 t/m 28.
Close-up van een rivierprik.
Geknakte aal op bord
Hoewel waterkracht nog altijd wordt beschouwd als een vorm van duurzame energie, zorgen waterkrachtcentrales aantoonbaar voor aanzienlijke vissterfte. In extreme situaties kan de cumulatieve sterfte van vissen door het passeren van de turbines zelfs oplopen tot 100 procent. Reden voor Sportvisserij Nederland om naar de rechter te stappen. Jurist Ruben Bil beschrijft de casus op pagina's 29 t/m 31.
Steeds meer waterkrachtcentrales zoals deze bij het Duitse Iffezheim hebben een vistrap.
Creatief combineren met soorten
Kruisingen tussen soorten – ook wel hybriden genoemd – lijken vaak ‘ongelukjes’ maar genetisch onderzoek laat zien dat hybridisatie helemaal niet zo zeldzaam is. Het zorgt zelfs voor uitwisseling van gunstige genen en doet in korte tijd nieuwe soorten ontstaan, zoals de goudvis, zo beschrijft Arno van 't Hoog op pagina's 32 t/m 36.
'Roofwindes' (kruisingen tussen roofblei en winde) zoals het exemplaar op deze foto komen regelmatig voor.
Inzet voor de aal
Sinds 2008 staat de Europese aal als critically endangered op de Rode Lijst van bedreigde diersoorten van de IUCN. Cruciaal voor het herstel van de aalstand is het Europese Aalherstelplan en de daaruit volgende Nationale aalbeheerplannen, die 17 lidstaten hebben afgesproken. Het resultaat daarvan blijkt helaas mager, zo beschrijft Maud Veraar op pagina's 37 t/m 39.
Sinds 2008 staat de paling als "critically endangered' op de Rode lijst van bedreigde diersoorten van de IUCN.
Vissen in detentie
Als natuurgerichte buitenactiviteit zorgt sportvissen niet alleen voor een gezonde ontspanning, maar een dagje vissen kan ook diverse maatschappelijke belangen dienen. Denk hierbij aan het vissen met ouderen uit verzorgingshuizen en aan het bijdragen aan de re-integratie van gedetineerden.
Gewilde dieren
Onder invloed van de mens neemt het aantal dier- en plantsoorten af en staat de biodiversiteit in Nederland onder druk. Toch is het niet allemaal kommer en kwel, want een aantal kenmerkende soorten is weer terug van (bijna) weggeweest. Ook dat komt door menselijk toedoen (pag. 42).
Zeevis op naam
De VISsenscanner - onderdeel van de gratis VISsengids-app - herkent nu ook 72 soorten zeevis. Daardoor is het tegenwoordig mogelijk om met je smartphone zowel zoet- als zoutwatervissen te determineren (pag. 43).
Dankzij de VISsenscanner is hier meteen duidelijk dat het om een schar gaat.