Minister Carola Schouten (LNV) maakte afgelopen vrijdag in een brief aan de Tweede Kamer bekend een visserijvrije zone van 1500 meter bij de Haringvlietdam in te willen stellen. Natuurorganisaties zijn blij dat er nu eindelijk een eerste stap gezet wordt om internationaal beschermde en met uitsterven bedreigde trekvissen zoals de zalm en steur beter te beschermen op de overgang tussen zee en rivier. Wel vinden natuurorganisaties het cruciaal dat er gedegen, onafhankelijk onderzoek komt naar de impact van de zone op het herstel van trekvissen zodat duidelijk wordt of hiermee voldoende rust kan worden geborgd en vissen weer veilig tussen zee en rivier kunnen trekken.
Sinds begin 2019 is gestart met het op een kier zetten van de Haringvlietsluizen. Na 47 jaar ontstaat er beetje bij beetje weer een verbinding tussen zee en rivier wanneer de sluizen op een kier staan en kunnen trekvissen zoals de zalm vanaf zee het Haringvliet opzwemmen naar hun paaigronden ver stroomopwaarts de rivier. Natuurorganisaties hebben al in 2015 het initiatief genomen om met alle belanghebbenden om tafel te gaan en afspraken te maken om trekvissen echt een vrije doorgang te bieden. Door intensieve visserij rond de Haringvlietdam worden vissen op dit moment aanzienlijk verstoord, wordt hun doorgang geblokkeerd, of belanden ze als bijvangst in vissersnetten. Het heeft lang moeten duren voordat de minister in actie kwam, terwijl veel trekvispopulaties ernstig onder druk staan. De Europese Steur is zelfs bijna uitgestorven.
Van internationaal belang
Het Haringvliet is de monding van de grote West-Europese rivieren Rijn en Maas en daarmee de toegangspoort voor vele trekvissen naar paaigronden stroomopwaarts in Frankrijk, Duitsland en Zwitserland. Deze landen investeren honderden miljoenen euro’s in kweek- en herstelprogramma’s voor ernstig bedreigde en internationaal beschermde trekvissen zoals de zalm. Een zalm wordt geboren op de rivier, groeit op in zee en trekt als volwassen vis jaarlijks de rivier op om zich voort te planten. Naast de zalm zijn er vele andere trekvissen voor wie hetzelfde geldt, zoals paling, elft, houting, fint en de Europese steur. De investeringen stroomopwaarts kunnen alleen renderen wanneer de Haringvlietdam een echt vrije doorgang biedt. In november 2019 boden 24 internationale natuur en visserijorganisaties nog
een brandbrief aan de minister aan met de oproep om een ruime visserijvrije zone in te stellen rond de Haringvlietdam.
Bescherming optimaliseren
Een ruime visserijvrije zone bij de Haringvlietdam is noodzakelijk voor betere bescherming van internationaal beschermde en met uitsterven bedreigde trekvispopulaties. Natuurorganisaties ARK Natuurontwikkeling, Natuurmonumenten, Sportvisserij Nederland, Vogelbescherming Nederland en Wereld Natuur Fonds roepen de minister op om gedegen, onafhankelijk onderzoek op te starten om te meten of de voorgenomen maatregel van een visserijvrije zone van 1500m het gewenste effect heeft; kan hiermee voldoende rust worden geborgd, zodat vissen veilig tussen zee en rivier kunnen trekken via de Haringvlietsluizen? Tevens kan in dit onderzoek ook de problematiek van het uitspoeling van zoetwatervis naar buiten en de belemmering voor het terugzwemmen richting de Haringvliet worden meegenomen.
Betere bescherming van trekvissen was dé reden om de Haringvlietsluizen op een kier te zetten. Dit betekende een forse investering (70 miljoen) van de Nederlandse overheid om internationale afspraken na te komen. Trekvissen wachten het juiste moment af om de Haringvlietsluizen te passeren. De overstap van zout naar zoet water en vice versa vraagt fysiologische aanpassingen van de vis. Het kan dagen tot weken duren voor de vis door de op een kier staande Haringvlietsluizen kan zwemmen. Een ruime beschermingszone rond de Haringvlietdam biedt de nodige rust op dit kwetsbare moment voor trekvissen en zorgt ervoor dat alle (internationale) investeringen niet voor niets zijn. Zo werken we samen aan levende rivieren vol vis.