Environmental DNA (eDNA)

Sportvisserij Nederland voert een visserijkundig onderzoek doorgaans uit met vangtuigen als netten, fuiken en elektrovisserij. Met deze methoden zijn echter niet alle vissoorten goed te vangen. Er zijn vissen die zich graag tussen dichte begroeiing ophouden of zich ingraven in de bodem, zoals de kleine modderkruiper. Met eDNA kunnen veel van deze vissoorten toch worden gevonden. Zelfs als er maar enkele visjes van een bepaalde soort rondzwemmen, is de kans groot dat er in een schepje water DNA van te vinden is.

DNA filteren

Voor eDNA-onderzoek is ongeveer één liter water nodig. Dit wordt met een vacuümpomp door een fijnmazig filter gezogen waarin DNA achterblijft. Het filter wordt in een speciale vloeistof geconserveerd – DNA wordt namelijk afgebroken door zuurstof en zonlicht – waarna het zo snel mogelijk naar een laboratorium gaat voor analyse. Daar wordt het met hightech apparaten heel vaak gekopieerd zodat het DNA beter te detecteren is.

Labels matchen

De per vissoort verschillende stukjes DNA van alle Nederlandse zoetwatervissen zijn voorzien van een soort microscopisch klein labeltje. Dit maakt het mogelijk om een match te maken, aangezien dezelfde DNA-codes zich graag aan elkaar binden. Bindt het karper-labeltje zich aan een stukje DNA in het onderzochte water, dan is daarin dus het DNA van een karper aanwezig. Na de analyse van het water krijgen we een mooie lijst van alle soorten die hierin zijn aangetroffen.

Niet zaligmakend 

Hoewel deze nieuwe onderzoeksmethode veel mogelijkheden biedt, is eDNA nog niet perfect. Zo kun je niet zeggen of een gedetecteerde vis groot of klein is, of dat deze überhaupt nog leeft. Ook over de aantallen vis van een soort kan geen uitsluitsel worden gegeven. En vissoorten kunnen worden gemist. Voor analyse wordt slechts één liter water gefilterd, terwijl een plas water van één hectare en gemiddeld 2 meter diep in totaal 2 miljoen liter water bevat. Honderd procent zekerheid bestaat dus niet. Stromend
water is dan ook het meest geschikt voor eDNA onderzoek, aangezien het DNA van de vissen hier goed door het water wordt gemengd.

Toegevoegde waarde

De grootste toegevoegde waarde van eDNA is dat het een mooie aanvulling is op normaal visstand onderzoek. Reguliere vangstmethoden aangevuld met eDNA onderzoek zullen het meest complete beeld van een visstand laten zien. Doordat deze techniek nog in de kinderschoenen staat, zal de analyse in de toekomst nauwkeuriger worden. Het detecteren van extreem lage hoeveelheden DNA zal verbeteren en er wordt gewerkt aan methoden om de hoeveelheid gevonden DNA succesvol te koppelen aan de aantallen vis van die soort.

Milieu- en visvriendelijk

Meer dan een waadpak en een maatbekertje is niet nodig om het benodigde eDNA onderzoeksmateriaal te vergaren voordat dit wordt bewerkt en naar het laboratorium toegaat. De boot met het minstens drie man sterke onderzoeksteam hoeft niet het water op en de vis hoeft het water niet uit. Een onderzoeksmethode als eDNA is dus vriendelijk voor dier en milieu.

Atlantische forel