Goed opgeleide coaches en trainers zijn nog beter en sneller in staat om het maximale uit sporttalent te halen. Met die insteek biedt sportkoepel NOC*NSF sinds 2013 alle sportbonden in Nederland de gelegenheid om mensen uit hun sport de opleiding Trainer-Coach 4 (TC4) te laten volgen. Ook namens Sportvisserij Nederland doet een handvol coaches mee.
Het was pionieren voor de sportviscoaches. Als eerste groep uit deze discipline die deelnam aan de opleiding Trainer- Coach 4 was het een jaar van ontdekken”, zegt Marloes Brandwagt, coördinator TC4 van Landstede Sport & Bewegen. Samen met sportkoepel NOC*NSF en de Hogeschool van Amsterdam verzorgt deze onderwijsinstelling de opleiding TC4. Dit is een generieke opleiding met een sporttak overstijgend karakter. “Aan de hand van zes gemeenschappelijke thema’s – het geven van trainingen, coachen van wedstrijden, ondersteunen van sporttechnisch beleid, bevorderen competentieontwikkeling sportkader, samenwerken met begeleidingsteam en het onderhouden van externe contacten, en scouten van sporters – worden 24 workshops gegeven. Daarin krijgen de cursisten inhoudelijke informatie, kennis en vaardigheden aangereikt die helpen bij de uitvoering van opdrachten.”
Marloes Brandwagt, coördinator TC4 van Landstede Sport & Bewegen
Bewustwording
Gedurende de duur van één schooljaar – met twaalf contactmomenten van ieder zes uur, vanwege corona volledig online – dompelen de cursisten zich onder in alle facetten van het trainen en coachen van getalenteerde sporters die presteren op het niveau van de regionale top/landelijke subtop. “Daarbij is bewustwording creëren het belangrijkste aspect”, verklaart Brandwagt. “We willen de cursisten een nieuwe kijk op de zaak geven. Die deden uiteraard al heel veel in hun vakgebied, maar vaak onbewust. Door na te denken over de thema’s, te luisteren naar gastsprekers uit tal van disciplines (zoals sportpsychologie, voeding, periodisering en talentscouting), opdrachten te maken en je licht op te steken bij andere trainers en coaches ga je veel meer de diepte in. Dat roept vanzelf de vraag op: hoe hebben wij dit geregeld? Soms kom je dan tot de conclusie dat het beter kan. Een andere keer is het simpelweg op papier zetten van zaken al voldoende om dingen inzichtelijker te maken.”
Bond aan zet
Aangezien het karakter van de bij NOC*NSF aangesloten sportbonden soms behoorlijk verschillend is, zijn de bonden uiteindelijk bepalend in het TC4-traject. Brandwagt: “Wij zijn ondersteunend en leveren de input – workshops, methoden en opdrachten – waar trainers en coaches mee aan de slag kunnen om zich verder) te ontwikkelen, maar bij de uitwerking van de opdrachten en de
zak-slaag regeling is de bond toch echt aan zet. Die reikt immers ook de diploma’s uit nadat een cursist heeft aangetoond de kerntaken in de praktijk van zijn eigen sport op het niveau van een beginnend trainer-coach 4 uit kunnen voeren.”
Zelfs voeding relevant
Voor Marcel Noort, die sinds 2018 het nationale damesteam kustvissen coacht, was de keuze snel gemaakt toen hij vorig jaar van Sportvisserij Nederland de TC4-opleiding aangeboden kreeg. “Het uiteindelijke doel van ons team is wereldkampioen worden en alles wat daarbij kan helpen, grijp ik aan.” Hoewel hij uit eigen interesse blij verrast was door de breedte van de opleiding, zag Marcel voor zijn ‘werk’ als bondscoach niet direct het nut van onderdelen als voeding. Inmiddels is dat anders. “Uit eigen ervaring weet ik dat kustvissen fysiek zwaar is: bij wedstrijden ben je vier uur lang constant in de weer terwijl je ondertussen ook steeds alert moet zijn. Met goede voeding kun je uitputting tegengaan, en zou houd je beter de focus vast. Bij flinke hitte tijdens wedstrijden in het buitenland (zoals het WK van 2017 in Zuid-Afrika) is hydratatie ook een belangrijk aandachtspunt.”
Meer opschrijven
Het relevantst voor het wedstrijdvissen vindt Marcel de leerstof over het mentaal functioneren van sporters, maar ook de lessen over
planning hebben hem veel geholpen. “Ik zet nu veel meer op papier dan voor deze opleiding, ook tijdens wedstrijden. Het helpt enorm om op te schrijven wat je in je hoofd hebt, doelstellingen expliciet te maken en observaties te noteren. Deze opleiding is zeker een aanrader, ook al is de leerstof soms pittig. Met ‘harde’ kennis van zaken kun je beter uitleggen waarom een plan of tactiek gaat helpen om beter te presteren.”Elke visser is anders
Toen bondscoach Stefan Verhoeven in 2019 van Sportvisserij Nederland de TC4-opleiding kreeg aangeboden, had hij al meteen interesse maar zat zijn agenda vol. In 2020 had hij meer tijd en kon hij alsnog starten. “Je kunt als coach wel verwachten dat sporters zich ontwikkelen, maar ik vind dat je daarin ook een voorbeeld moet zijn”, aldus Verhoeven. “Alleen al daarom begon ik aan deze opleiding. Pratend met medecursisten ontdekte ik al snel hoeveel raakvlakken er – vooral op mentaal vlak – tussen wedstrijdvissen en
andere sporten zijn. Zo is focus in élke sport cruciaal en heeft iedere speler weer een ander karakter. Dat speelt ook aan de waterkant. Vistechnisch talent kunnen signaleren is één ding, maar hoe iemand mentaal in elkaar zit bepaalt hoe je dat talent kunt benutten.”
Focus vasthouden
“Daar waar ik als coach voorheen hoofdzakelijk praktisch bezig was, let ik nu bij de teams die ik begeleid ook veel meer op psychologische zaken”, gaat Verhoeven verder. “Op het WK Dobbervissen voor dames hebben we bijvoorbeeld met het hele team bij zaken als tijdsindeling, focus en zelfreflectie stilgestaan. De centrale vraag: hoe houd je je aandacht vier uur lang écht helemaal bij je spelletje? Focus is je aandacht richten. Dat kun je mensen laten inzien en leren.” Hoewel de opleiding bij vlagen pittig was, kreeg Verhoeven er ook nieuwe energie van. “De TC4-opleiding is een aanrader als je openstaat voor verdieping en als je creatief genoeg bent om de vertaalslag naar de hengelsport te maken. Niet álles wat je leert is evenzeer van toepassing aan het water, maar opvallend
veel zaken zijn dat wel.”